ทุเรียนเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของไทยที่มีการเติบโตอย่างต่อเนื่อง โดยในช่วงปี 2559-2564 มีการขยายตัวทั้งด้านพื้นที่ปลูก ผลผลิตรวม และผลผลิตต่อไร่ นอกจากแหล่งปลูกหลักในภาคตะวันออกและภาคใต้แล้ว ยังมีการขยายพื้นที่ปลูกไปยังภูมิภาคอื่นๆ อย่างไรก็ตาม อุตสาหกรรมทุเรียนกำลังเผชิญความท้าทายสำคัญ โดยเฉพาะในปี 2565 ที่พบการระบาดของโรคโคนเน่าในหลายจังหวัด ส่งผลให้เกิดความเสียหายต่อพื้นที่เพาะปลูกเป็นจำนวนมาก นอกจากนี้ การเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ โดยเฉพาะปริมาณน้ำฝนที่เพิ่มขึ้น ยังส่งผลกระทบต่อการเจริญเติบโตและการเกิดโรคของทุเรียน ประเด็นเหล่านี้ชี้ให้เห็นถึงความจำเป็นในการพัฒนาระบบเฝ้าระวังโรคพืช การปรับตัวต่อการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ และการส่งเสริมความรู้ด้านการจัดการสวนทุเรียนที่มีประสิทธิภาพให้แก่เกษตรกร เพื่อรักษาการเติบโตของอุตสาหกรรมทุเรียนไทยอย่างยั่งยืนในอนาคต
จากการให้คำปรึกษาของผู้วิจัยแก่เกษตรกรผ่านทางเฟซบุ๊ก “เล่าขานงานเกษตร by ดร. จิ๊บ และ ดร. ปู” และกลุ่มเครือข่ายเฟซบุ๊กที่ให้ความรู้กับเกษตรกรผู้ปลูกทุเรียน พบว่า เกษตรกรมักประสบปัญหาในการจำแนกสาเหตุของโรคพืชหรืออาการผิดปกติที่พบจากภาพถ่ายที่แสดงลักษณะอาการต่าง ๆ ทำให้แก้ไขความผิดปกติที่พบโดยไม่ตรงกับสาเหตุของอาการผิดปกติที่เกิดขึ้น
งานวิจัย “ไลน์บอททุเรียน: ระบบเพื่อช่วยจำแนกอาการโรคและการให้ข้อเสนอแนะ เพื่อการจัดการ” มีความสำคัญอย่างมากต่อภาคการเกษตรและเกษตรกรผู้ปลูกทุเรียน คณะวิจัยได้มุ่งเน้นการพัฒนาระบบการวินิจฉัยโรคพืชที่มีประสิทธิภาพสำหรับต้นทุเรียน ซึ่งเป็นพืชเศรษฐกิจที่มีมูลค่าสูงในประเทศไทย โดยรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับอาการผิดปกติที่เกิดขึ้นบนต้นทุเรียน อิงจากพื้นฐานการวินิจฉัยโรคพืช การสอบอาการ และการติดตามจากภาพถ่ายที่แสดงลักษณะอาการต่าง ๆ ข้อมูลที่ผ่านการตรวจสอบและยืนยันความถูกต้องจะถูกนำไปพัฒนาเป็นแพลตฟอร์มที่สามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเอง ซึ่งจะเปิดให้บริการในรูปแบบแอปพลิเคชัน “ทุเรียนไลน์บอท” แอปพลิเคชันนี้จะช่วยให้เกษตรกรสามารถระบุสาเหตุของอาการผิดปกติและเสนอแนวทางการจัดการที่เหมาะสมได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ผลสำเร็จของงานวิจัยนี้มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาอุตสาหกรรมทุเรียนไทย แอปพลิเคชันที่พัฒนาขึ้นเป็นเครื่องมือล้ำสมัยที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการสวนทุเรียนอย่างเป็นระบบ โดยช่วยให้เกษตรกรสามารถระบุและจัดการกับโรคพืชและอาการผิดปกติได้อย่างแม่นยำและรวดเร็ว ส่งผลให้คุณภาพผลผลิตสูงขึ้น ลดความเสียหาย และเพิ่มผลผลิตโดยรวม นอกจากนี้ ยังเสริมสร้างความรู้และทักษะการตัดสินใจให้แก่เกษตรกร ซึ่งเป็นรากฐานสำคัญในการพัฒนาภาคเกษตรกรรมของประเทศอย่างยั่งยืน ช่วยยกระดับมาตรฐานการผลิตทุเรียนไทย และยังเป็นต้นแบบในการประยุกต์ใช้เทคโนโลยีเพื่อแก้ปัญหาในภาคเกษตรกรรม ซึ่งจะนำไปสู่การเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันของประเทศในตลาดโลกและการพัฒนาคุณภาพชีวิตของเกษตรกรไทยในระยะยาว
